reacties

Reacties op het boek De smaak van verlangen. Droomrecepten en verhalen uit bezet Nederlands-Indië.

-------------------------------------------------------------------------------------------

"Wat mij betreft een parel in de geschiedschrijving. Tot tranen geroerd was ik door deze typisch vrouwelijke manier van overleven, gebaseerd op het idee dat de gedachte aan heling al helend is. Dat de gedachte aan schoonheid al tot schoonheid leidt. Nu, zestig jaar later, ligt het bewijs voor ons."

Ernst Jansz, musicus/schrijver

"Honger beheerste het bestaan in het kamp. "Mam, ik heb zo'n honger", zeurde ik. "Ga maar op bed liggen, jochie. Dan gaat het vanzelf over". Ik was zes jaar, op bed moeten liggen was het ergste wat je als kind kon gebeuren. Voor zichzelf hadden de volwassenen een betere oplossing: ze wisselden recepten uit en schreven die in kleine letters op de schaarse stukjes papier die ze hadden: een geboorteakte, een spaarbankboekje, de achterkant van een brief... Al schrijvend kookten en aten ze in gedachten de smakelijkste hapjes. Ik denk dat ze dat ook alléén deden, in visioenen van grenzeloze vraatzucht. En alles door elkaar, Bami Godok en direct daarna Berliner Bollen. Mijn moeder spaarde in het kamp voedsel uit haar eigen mond voor mij. De fantasiemaaltijden hield ze voor zichzelf. Gelukkig worden de kamprecepten nu gepubliceerd en kan ik eindelijk mee-eten. In gedachten heb ik het servet al omgeknoopt."

Hans Vervoort, schrijver

“Lezen in kookboeken is soms nog lekkerder dan koken zelf. Je kunt je fantasie de vrije loop laten en de smaak verbeelden. Maar het vraagt wel heel veel van je inspanning als je zo weinig en zo slecht te eten krijgt als mensen in kampen in de oorlog hadden. Mijn vader heeft als kind in Nederlands-Indië in het kamp in Ambarawa gezeten. Dus ik weet uit zijn verhalen hoe honger voelt en hoe beroerd het eten daar was. Hoe sterk moesten de vrouwen wel zijn, die kracht verzamelden uit het uitwisselen van recepten. Als ik denk aan saté kambing, dan ruik ik die sterke geur van geitenvlees en kan ik het zelfs proeven. En als ik denk aan nasi koening, dan zie ik die gele rijst voor me en ruik en proef ik die heerlijke kokossmaak. Wat kan beter de verbeelding van lekker eten bij je oproepen dan zo’n mooi kookboek vol droomrecepten?”

Jet Bussemaker, staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

"Toen ik na mijn psychologiestudie research deed naar het verleden van Indische mensen in verband met mijn documentaire 'Het land van mijn ouders en mijn roman 'Vaders van betekenis', zocht ik naar kampdagboeken en brieven uit de Japanse bezetting. Wat me frappeerde was dat deze niet vol stonden met klaagzangen, maar met recepten. Het uitwisselen van de recepten was plaatsvervangend eten geworden. Watertandend moeten ze de ingrediënten hebben genoteerd. De keukenprinsessen hebben het gaar stomen van de rijst, het bruin worden van de gesneden bawang merah, het smelten van de goela djawa vast en zeker zo levendig weten te beschrijven dat hun kampgenoten zich in hun keuken waanden. De precisie waarmee opschreven was dat er een vingerkootje djahé of een kopje beras ketan in de pan moest, de onderstrepingen over de duur van het pruttelen op het vuur met de deksel op de pan, en het regelmatige handschrift vertellen niet alleen over de honger die velen in het Japanse kamp geleden hebben en over het verlangen naar eten, maar geeft aan dat de schrijfsters erop vertrouwden dat de bevrijding ooit echt komen zou. Het boek De smaak van verlangen drukt daarom voor mij iets uit van het grote verlangen naar vrede, en daarmee wat mij betreft de hoop dat wij mensen op een dag eens inzien dat we onszelf en de ander geen oorlog meer aan mogen doen."

Marion Bloem, schrijfster

"Een van mijn hobby’s is koken. Ik heb dan ook een hele rij kookboeken. Soms weet ik niet welk recept ik moet kiezen. Lezend in De smaak van verlangen realiseer ik me ineens dat ik een luxeprobleem heb. De mensen in de kampen hadden niks te kiezen en konden alleen maar dromen van hun opgeschreven recept. Goed dat ze bewaard zijn gebleven."

Marjon de Hond, weervrouw

"Duidelijke recepten, met weinig franje, maar juist daarom zo puur en ook nu nog het genieten waard. Gerechten die ons verbinden met de mensen die in Indië gevangen zaten. Kook, proef, geniet en droom…"

Charlotte Borggreve, voormalig directeur Kinderkookkafé Amsterdam

"Als jongen van dertien heb ik een half jaar in het ziekenhuis moeten doorbrengen. Gedurende die tijd heb ik een periode van zes weken niets mogen eten. Ik vroeg mijn bezoek om kookboeken voor me mee te brengen, die ik las als ik ’s nachts van de honger niet kon slapen. De gedachte om weer gewoon te kunnen eten hielp mij om ziekte en pijn te verdragen. Een ieder die ooit in een dergelijke situatie is geweest zal zich bij het lezen van dit prachtige, bitter-zoete boek opnieuw realiseren dat het recept voor de perfecte chocoladetaart meer is dan een bakinstructie: het kan je leven redden."

Dirk Staat, directeur collecties Legermuseum Delft

"Een waardig eerbetoon aan de flinke vrouwen die de kampen overleefden door onder meer te praten en te schrijven over recepten uit betere tijden. Mogen deze recepten voortleven ter ere van deze sterke generatie. Ik hoop dat we ons bij elke hap van een nagemaakt recept realiseren hoe goed we het hebben nu."

Wieteke van Dort, artiest/kunstenares

De smaak van verlangen, droomrecepten en verhalen uit bezet Nederlands-Indië is uitgegeven door idefiks idee-ontwerpers i.s.m. uitgeverij Artemis BV